Գյումրին Հայաստանի խոցն է, այստեղ են կուտակվել Հայաստանում ամենաաղքատ մարդիկ. «Շիրակ» կենտրոնի ղեկավար 2014-12-07   1297     

Tert.am-ի հետ զրույցում «Շիրակ» կենտրոնի ղեկավար Վահան Թումասյանը Գյումրիի մասին ասաց, որ այն աղքատների ու հիվանդների քաղաք է. «Քանի որ տնակային ավանները Գյումրիում են, ողջ հանրապետության ամենաաղքատ մարդկանց մագնիսի պես քաշել է, բերել է, տարբեր տեղերից մարդիկ եկել, 1500 դոլարով տնակներ են գնել՝ իրենց գյուղերում չկարողանալով տնակներ գնել: Այսինքն՝ Գյումրիում են կուտակվել Հայաստանում ամենաաղքատ մարդիկ: Դրա համար եմ ասում, որ ոչ միայն Գյումրին իր բյուջեով պետք է այդ խնդիրը լուծի, այլ ամբողջ հանրապետությունն ու մարզերը նույնպես, որովհետև իրենց աղքատ քաղաքացիները հավաքվել են, գումարվել են մերին և նման կատաստրոֆիկ վիճակ է ստեղծվել քաղաքում»: 

-Պարո՛ն Թումասյան, 26 տարի շարունակ տնակային ավանների գոյությունը Դուք ինչպես, ի՞նչ խոսքերով կբնորոշեիք։

-Կասեմ մի առաջին հայացքից զարմանալի թվացող բան, որ Հայաստանում կա դեմոկրատիայի հետ կապված խնդիր: Քանի որ Հայաստանում թագավորական, ժառանգական միապետություն, կարգեր չեն, իշխանությունները, կառավարությունները փոխվում են, իրենք մտածում են՝ «դե, լավ, հիմա 3-4 տարիս կլրանա, հետո կարող է ինձ հանեն... հիմա պրոբլեմ է, ես չեմ լուծի» ու էդ պատճառով Գյումրիում այս վիճակն է: Ես ասում եմ՝ բոլոր անցած 26 տարվա իշխանությունների մասին՝ կոմունիստներից սկսած:

Եվ իրենք փորձեցին հարցը մեղմել, սառեցնել պրոբլեմը, շեղել ուշադրությունը՝ մտածելով, որ պրոբլեմն ինքն իրեն կլուծվի, այսինքն՝ մարդիկ իրենց գլխի ճարը կտեսնեն: Բայց քանի որ նաև աղքատությունն է, դա չի լուծվում: Ու էս պահին, եթե ինձ հարցնեն՝ անօթևանության խնդի՞րն է ավելի մեծ խնդիր Գյումրիում, թե՞ աղքատությունը, ես մի քիչ կտատանվեմ, որովհետև աղքատությունը խեղդում է մարդկանց, ու հիմա ոչ միայն բնակարանային խնդիրն է, այլև տարրական ցամաք հացի խնդիրն է: Դրա համար իշխանությունները փոխանցեցին, փոխանցեցին, տարիներ եղան, որ բնակարանաշինության հարցը սառեցվեց ու այս մասին խոսվում էր դեկտեմբերի 7-ից 7:

Ու նույն գյումրեցի պատգամավորները ժամանակին ասում էին, նույն՝ Սուքիաս Ավետիսյանը, որ Թումասյան Վահանը որտեղի՞ց է գտնում անօթևաններին, կորած ընտանիքներ, մի քանի ընտանիք են մնացել, հարցը կլուծենք, կվերջանա: Հետո հասկացան, որ թաքցնելով խնդիր չի լուծվում։ Հիմա եթե իրենք ամեն տարի գոնե մի շենք կառուցած լինեին, մի քանի  ընտանիքի սոցիալական խնդիրներ լուծած լինեին, հո այսպիսի վիճակ չէ՞ր լինի, քաղաքում այս խոցը չէր լինի: 

Եվ ասեմ, որ Հայաստանը, հայ ժողովուրդը, ի դեմս Գյումրիի, ունի երկարաժամկետ խնդիր՝ հաշվի առնելով այն հիվանդությունները, որ կան տնակային ավաններում: Եվ պետությունը  հավերժ այդ մարդկանց թո՛շակներ է նշանակելու:

-Այսինքն՝ Ձեր խոսքով այս տարիների ընթացքում Գյումրին վերածվել է աղքատ և հիվանդ մարդկանցով քաղաքի՞…

-Այո, և քանի որ տնակային ավանները Գյումրիում են, ողջ հանրապետության ամենաաղքատ մարդկանց մագինիսի պես քաշել է, բերել է, տարբեր տեղերից մարդիկ եկել, 1500 դոլարով տնակներ են գնել՝ իրենց գյուղերում չկարողանալով տնակներ գնել։ Տարբեր պատառներով. մարդիկ են, աղքատ ընտանիք է, բաժանվել են, ուզում են առանձին ապրել: Այսինքն՝ Գյումրիում են կուտակվել Հայաստանում ամենաաղքատ մարդիկ: Դրա համար եմ ասում, որ ոչ միայն Գյումրին իր բյուջեով պետք է այդ խնդիրը լուծի, այլ ամբողջ հանրապետությունն ու մարզերը նույնպես, որովհետև իրենց աղքատ քաղաքացիները հավաքվել են, գումարվել են մերին, և նման կատաստրոֆիկ վիճակ է ստեղծվել քաղաքում: 

- Գյումրիում  երկրաշարժի 26 տարիներին մի ողջ սերունդ մեծացավ, Ձեր հայացքով՝ ի՞նչ սերունդ է այն:

-Ոչ միայն մեկ, մի քանի սերունդ: Կան ընտանիքիներ, մեկի օրինակը բերեմ. մենք 94 թվականին, երբ տեսագրություն էինք անում, էդ երեխաները փոքր երեխաներ էին, մայրը մահացել էր, իրենց մոր ընկերուհին էր պահում: Հիմա. իրենք տնակում մեծացան, ամուսնացան, երեխաներ ունեն, արդեն երկրորդ սերունդն է՝ քարաշեն բնակարանը չգիտեն ինչ բան է: Եվ Գյումրիում երկու քաղաք գոյություն ունի. մարդիկ, որոնք քարաշեն տներ ունեն, մի փոքր՝ գործ և տնակային ավաններում բնակվողներ: Եվ անջրպետ է առաջացել այդ երկու համայնքների կամ հասարակությունների միջև: Դրա համար կան ընտանիքներ, որտեղ երեխաները 2-3 տարեկան են եղել երկրաշարժի ժամանակ, չեն հիշում քարաշեն տունն ի՞նչ բան է, կամ տնակներում են ծնվել, և Աստված մի արասցե, եթե էսպես շարունակվի, իրենց թոռներն էլ կապրեն այդ պայմաններում: Երեկ չէ առաջին օրը տնակային ավանի մի խանութում էինք, փոքր խանութ է, հսկա ապառիկի պարտքերով հաց է վաճառում տնակային ավանի բնակիչներին: Տեսա, որ հին հացեր են վաճառում, ասում եմ՝ «չհասկացա՝ նոր հաց չե՞ք ստանում, էս հին հացն եք վաճառում», ասում է, որ տնակային ավանում նոր հաց չեն գնում, որովհետև նոր հացը շատ արագ է սպառվում, ախորժակով են ուտում: Դրա համար մարդիկ հին հաց են գնում, որ կամաց-կամաց ուտեն, հաց մնա: Ու հաշվի առնելով մեր իրականությունը՝ Հայաստանի իշխանություններինը, կարծում եմ, որ այս խնդիրը դեռ երկար կգնա ու մարդիկ, ինչքան իրենց Աստված կյանք է տվել, կապրեն այդ տնակներում՝ իրենց տխուր ճակատագրերով: 

-Պարո՛ն Թումասյան,  ներկայումս հաղորդվում է, որ 3000 տնակային տնտեսություն կա, ու Ձեր և մարզպետարանի թվերը միշտ տարբերվում են: Ինչո՞վ կարող եք հիմնավորել, որ Ձեր թվերն են ճիշտ: 

-Նախ, ես չեմ կարծում, որ իրենք  կհերքեն 3000 թիվը, հնարավոր է՝ իրենք ասեն, որ 3000-ը երկրաշարժի հետևանքով են դարձել անօթևան՝ տարբեր պատճառներով. բազմանդամ ընտանիքի կիսվել, բնակարանների գնման  վկայականներ են ստացել, չեն գնել, բայց այդ 3000 թիվը առկա է քաղաքում: Եվ տեսագրությունները, ուսումնասիրությունները, հաշվարկներն այդ են վկայում, և դա ակնառու է ամբողջ քաղաքի տարածքով մեկ:  Ասեմ, որ տնակայինների մեջ մտնում են նախկին կիսախարխուլ գործարանային հանրակացարանները: Եվ այս թիվը հավասար է նրան, թե այսօր դեկտեմբերի յո՞թն է, թե չէ: Ես ինչպե՞ս ապացուցեմ, որ այսօր դեկտեմբերի 7 է: Օրացույց կա, դեկտեմբերի 7 է: Նույնը՝ քաղաքը կա, տնակային ավանները կան: Եվ միայն 700-800 ընտանիքի մասին նյութեր միայն մեր կայքում են տեղադրված: 

-Իսկ ինչ՝ ամեն տարի գոնե 1 շենք չեն կառուցե՞լ:

-Վերջին 2 տարում ոչ մի շենք չի կառուցվել, դրանից առաջ էլ մի 4-5 տարի նորից դադար եղավ: Պարբերաբար բնակարանային շինարարության ընդմիջումներ են եղել: 

-Պարո՛ն Թումասյան,  «Հայաստան» համահայկական հիմնադրամը մարաթոնից առաջ որևէ թեմա է հայտարարում՝ ճանապարհների կառուցում, ջրագիծ, դպրոցներ։ Դուք ճիշտ կհամարե՞ք, որ մի քանի տարի շարունակ գումարներն ուղղվեին միայն Գյումրիին:

-Ես կարծում եմ, որ իշխանությունները պետք է առաջինն արձանագրեն այս ծանր վիճակը, որ կա, ասեն, որ գիտեք ինչ, այս պրոբլեմը ավելի մեծ պրոբլեմ է, քան մենք էինք պատկերացրել և իրենք տղամարդավարի  կոչ անեին ողջ աշխարհին, ոչ միայն հայությանը, որ օգնեք, այս խնդիրը լուծենք: Քանի դեռ այս խնդիրը չի լուծվել, Հայաստանում բան չի փոխվելու: Իրենք չեն անում մի քանի պատճառներով. նախ, որ նախկինում ներկայացրել են, որ զարգացման գոտի են դարձրել աղետի գոտին, այլևս այդ պրոբլեմը չկա: 

Հետո այն մարդիկ, որ այդ գումարները հավաքում են, առաջինը դա աղետի գոտու համար չեն անի, որ աշխարհին ցույց չտան իրենց ամոթանքը, որ մինչև հիմա այս պրոբլեմը կա, չի լուծվել: Երկրորդ , մեծ գումարներ չեն կարող աղետի գոտուց տանել, որովհետև  չես կարող չանել:

tert.am